Ο Μάρκος Μπότσαρης ήταν στρατηγός και ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και καπετάνιος των Σουλιωτών. Γεννήθηκε στο Σούλι και ήταν ο δεύτερος γιος του Κίτσου Μπότσαρη, που ήταν μια από τις επιφανέστερες μορφές του Σουλίου. Ύστερα από την πτώση του Σουλίου, πήγε στην Κέρκυρα μαζί με άλλους Σουλιώτες όπου κατατάχτηκε ως υπαξιωματικός στο σώμα των Ηπειρωτών και Σουλιωτών που συγκρότησαν οι Γάλλοι. Το 1814 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας.
Γεννήθηκε το 1790 και ήταν γιος του Κίτσου Μπότσαρη. Οι Μποτσαραίοι ήταν μια από τις μεγαλύτερες και πιο ονομαστές οικογένειες που υπήρχαν στο Σούλι. Ο γενάρχης των Μποτσαραίων ήταν ο Σπυρίδων Μπότσαρης που έλαβε μέρος στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου στο πλευρό του Γεωργίου Καστριώτη Σκεντέρμπεη. Πολέμησαν πολλές φορές νικηφόρα ενάντια στους Τούρκους και στους Τουρκαλβανούς.
Ο Μάρκος Μπότσαρης έμαθε λίγα γράμματα από τον καλόγερο Σαμουήλ. Από μικρό παιδί μισούσε τους πολύ Τούρκους. Ο Μάρκος Μπότσαρης έζησε αρκετό χρονικό διάστημα στην αυλή του Αλή Πασά, ο οποίος έλεγε χαρακτηριστικά για τον Μάρκο ότι «εκείνος εκεί ο αμίλητος θα φάει πολύ Τουρκιά».
Για κάποιο χρονικό διάστημα, ο Μάρκος Μπότσαρης ήταν υπαξιωματικός του γαλλικού συντάγματος Αρβανιτών και Αλβανών στην Κέρκυρα. Οι Μποτσαραίοι πολέμησαν αρχικά στο πλευρό του Σουλτάνου κι ενάντια του Αλή Πασά, έχοντας την ελπίδα ότι ο Σουλτάνος θα τους επέτρεπε να ανακτήσουν την πατρίδα τους. Ο αντιπρόσωπος του Σουλτάνου όχι απλά αρνήθηκε ρητά κάτι τέτοιο αλλά το απέρριψε με έντονη περιφρόνηση, λέγοντάς τους “για τους γκιαούρηδες μόνο σίδερα και ξύλο έχει ο Σουλτάνος”. Τότε ο Μάρκος Μπότσαρης και οι Σουλιώτες αποδέχτηκαν πρόταση συμμαχίας με τον Αλή Πασά ενάντια στον Σουλτάνο. Στα πλαίσια της συμφωνίας για συμμαχία αντάλλαξαν ομήρους (ένας από αυτούς ήταν και ο Κώστας Μπότσαρης).
Στις 6 Οκτωβρίου 1820, 300 Σουλιώτες κατευθύνθηκαν από τα Ιωάννινα στην ιδιαίτερη πατρίδα τους και ξεκίνησαν επανάσταση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα γυναικόπαιδα μαζεύτηκαν στον ανοχύρωτο Σούλι, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί πριν από 15 χρόνια και ορίστηκε ανώτατος αρχηγός των Σουλιωτών ο Νώτης Μπότσαρης, που έχει χαρακτηριστεί απ’ τους ιστορικούς ως ο Νέστορας των Σουλιωτών. Η πρώτη κίνηση που έκαναν οι Σουλιώτες ήταν να καταλάβουν με τέχνασμα το φρούριο των Βαριάδων, όπου οχυρώθηκαν. Ο Μάρκος Μπότσαρης, γνωρίζοντας ότι οι Τούρκοι που βρίσκονταν κοντά στα Ιωάννινα τροφοδοτούνταν από την Άρτα, επιτέθηκε με 200 Σουλιώτες ιππείς την συνοδεία στις Κομψάδες. Οι Σουλιώτες σκότωσαν μεγάλο πλήθος Τούρκων ιππέων και έστειλαν στο Σούλι τα λάφυρα.
Αμέσως μετά, ο Μάρκος Μπότσαρης κατέλαβε τα Πέντε Πηγάδια, όπου αντιμετώπισε με επιτυχία τουρκικό στρατό που αποτελούνταν από σώμα 5000 εκλεκτών Αλβανών. Σύμφωνα με τον Πουκεβίλ στη μάχη έπεσαν 280 Τούρκοι και μόλις 10 Έλληνες και οι νικητές μάζεψαν 1500 όπλα και πολλά λάφυρα. Ο Πουκεβίλ αναφέρει ακόμη ότι ο Μάρκος Μπότσαρης απαγόρεψε στους στρατιώτες τους να στήσουν τρόπαιο από τα κεφάλια των εχθρών και τους έβαλε να ψάλλουν όλοι οι Σουλιώτες το “Σώσον Κύριε τον λαόν σου”.
Αφού βοήθησε αποφασιστικά στην κατάληψη του φρουρίου των Βαριάδων, κατέλαβε τα Πέντε Πηγάδια και το φρούριο της Ριγάσας ενώ συμμετείχε στη μάχη της Αρτας τον
Νοέμβριο του 1821. Αυτές οι νίκες απέφεραν πολλά λάφυρα στους Σουλιώτες, ενώ
η φήμη του γενναίου και ευφυούς Μπότσαρη μεγάλωνε. Την ίδια εποχή ανταλλάσσει
την αιχμάλωτη από τους Τούρκους οικογένειά του και τη μεταφέρει στην ιταλική
Ανκόνα. Οι νίκες του Μάρκου Μπότσαρη κατά των Τούρκων ακολούθησαν η μία την άλλη: Δραμασούς, Κασμηρά, Ραψίστα, Πλάκα, Κομιτσάδες κα.
Ο Μάρκος Μπότσαρης διορίστηκε από την Α Εθνοσυνέλευση στρατηγός στην Δυτική Ελλάδα, αφού ο Βαρνακιώτης προσκύνησε τον Σουλτάνο. Ταυτόχρονα με τον Μάρκο είχαν διοριστεί κι άλλοι στρατηγοί, πράγμα που δημιούργησε δυσαρέσκειες. Όταν αυτά έφτασαν στα αυτιά του Μάρκου Μπότσαρη, έσκισε το δίπλωμα διορισμού του λέγοντας ότι όποιος είναι ικανός παίρνει το δίπλωμά του μπροστά στον εχθρό.
Τα μεσάνυχτα 8 προς 9 Αυγούστου του 1823 με 350 Σουλιώτες χωρισμένους σε μικρές ομάδες, εισβάλουν στο στρατόπεδο του Κεφαλόβρυσου (θέση Κεφαλόβρυσο, ενάμισι χλμ από το Καρπενήσι) όπου αντιμετώπισε τον πασά Μουσταφά (ή Μουστάη) από την Σκόδρα και την στρατιά του (4000 ή 5000 Αλβανοί). Ο Μάρκος Μπότσαρης επιτέθηκε πρώτος, θέλοντας να αιφνιδιάσει μέσα στη νύχτα το τουρκικό στρατόπεδο. Αφού είχαν σκοτώσει πολλούς Τούρκους, Πυροβολήθηκε στο κεφάλι, ενώ προσπαθούσε να αιχμαλωτίσει τον πασά. Οι Σουλιώτες του Μάρκου συνέχισαν τον Αγώνα μετά τον θάνατό του, με επικεφαλής τον Κώστα Μπότσαρη.
Η σωρός του Μάρκου Μπότσαρη θάφτηκε με τιμές στο Μεσολόγγι. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης και ο Μάρκος Μπότσαρης συναγωνίζονταν επάξια στην προσφορά τους στον Αγώνα της Επανάστασης του 1821 και στην στρατηγική ευφυΐα, και ο θάνατός του, γράφει ο Σπυρίδων Τρικούπης, “δίκαια θεωρήθηκε εθνικό δυστύχημα”.
Πολλοί Φιλέλληνες που επισκέφθηκαν την Ελλάδα, θαύμασαν την ανδρεία του Μπότσαρη, ενώ πολλοί ποιητές έγραψαν ποιήματα γι’ αυτόν. Ο Fitz-Greene Halleck, Αμερικάνος ποιητής, έγραψε ένα ποίημα με τίτλο Marco Bazzaris, ενώ ο Ελβετός ποιητής Juste Olivier έγραψε επίσης ένα ποίημα-έπαινο προς τιμήν του, το 1825. Επίσης ο εθνικός ποιητής της Ελλάδας, ο Διονύσιος Σολωμός, αφιέρωσε μία από τις ωδές του στο Μάρκο Μπότσαρη.
Βίντεο από την εκπαιδευτική τηλεόραση
