Το μήλο είναι φρούτο, καρπός του δέντρου μηλιά (επιστ.: Μηλέα η ήμερος, λατ. Malus domestica) της οικογένειας των Ροδοειδών (Rosaceae). Είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα και ευρύτατα καλλιεργούμενα φρούτα. Το δέντρο είναι φυλλοβόλο και φτάνει τα 5-12 μέτρα ύψος με φύλλα που έχουν ελλειψοειδές σχήμα και μυτερή άκρη. Ανθίζει την άνοιξη με άσπρα άνθη (ελαφρά ροζ στην αρχή), 2.5-3.5 cm σε διάμετρο, με πέντε πέταλα. Τα φρούτα ωριμάζουν το φθινόπωρο και συνήθως έχουν διάμετρο 5-9 cm (και σπάνια μέχρι και 15 cm).
Το μήλο είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και ευρύτατα καλλιεργούμενα φρούτα και απαντάται πολλές ποικιλίες. Οι περισσότερες από αυτές, καλλιεργούνται για την κατανάλωση νωπών μήλων, ενώ άλλες καλλιεργούνται ειδικά για μήλα που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική ή στην παραγωγή μηλίτη.
Το μήλο κουβαλάει αμέτρητους συνειρμούς. Ήρθε στον κόσμο με τους πρωτόπλαστους, που παρά τη θεϊκή εντολή, το έφαγαν για να αποκτήσουν τη γνώση. Στη σκανδιναβική μυθολογία, το μήλο είναι σύμβολο αιώνιας νιότης και ομορφιάς, ενώ στον παράδεισο της μυθολογίας των Kελτών, τα μήλα είναι οι καρποί της λήθης ή της αναγέννησης. Για τους Πυθαγόρειους, συμβόλιζε το απόκρυφο και το κλειδί κάθε γνώσης καλής ή κακής. Η Ελληνική μυθολογία βρίθει από αναφορές στα μήλα.
Τα «μήλα των Εσπερίδων» λεγόταν ότι εξασφάλιζαν νιότη και αθανασία. Προσφέρθηκαν στην Ήρα ως γαμήλιο δώρο όταν παντρεύτηκε τον Δία και τα προτιμούσαν ιδιαίτερα στις αθηναϊκές γαμήλιες τελετές. Το «μήλο της έριδος», στην ουσία μήλο της επιλογής, προσφέρθηκε από τον Πάρη στην Αφροδίτη και ήταν αφορμή να ξεσπάσει ο Τρωικός πόλεμος. Τα μήλα που ανακάλυψε ο Μέγας Αλέξανδρος αποτέλεσαν σύμβολα μακροζωίας, ενώ ένα μήλο ήταν η αφορμή να αναπτύξει ο Νεύτωνας το νόμο της βαρύτητας.
Διατροφική αξία και οφέλη για την υγεία
Τα μήλα περιέχουν έναν εξαιρετικό συνδυασμό θρεπτικών συστατικών, ο οποίος εξασφαλίζει ιδιαίτερα οφέλη για την υγεία. Ένα μέτριο μήλο (160γρ) παρέχει στον οργανισμό σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών, βιταμίνης C, καλίου και φλαβονοειδών ουσιών, και όλα αυτά με μόνο 80 θερμίδες.
Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες του μήλου βοηθούν στην πέψη και στην καλύτερη λειτουργία του εντερικού σωλήνα, μειώνοντας τον χρόνο διέλευσης. Συμβάλλουν έτσι σημαντικά στην μείωση της δυσκοιλιότητας και στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Όσον αφορά στις διαλυτές φυτικές ίνες του μήλου, φαίνεται πως προκαλούν μείωση των επιπέδων της «κακής» LDL χοληστερόλης στο αίμα, κυρίως λόγω αυξημένης απέκκρισης χολικών αλάτων. Γάλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν πρόσφατα ότι η κατανάλωση 2-3 μήλων ημερησίως, μειώνει τα επίπεδα της χοληστερίνης έως και 10%. Υπάρχουν όμως παράλληλα, μελέτες που υποστηρίζουν πως ακόμη και η κατανάλωση μισού μήλου την ημέρα, μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη για την υγεία της καρδιάς.
Η καρδιοπροστατευτική επίδραση από την κατανάλωση μήλων δεν οφείλεται μόνον στην υποχοληστεριναιμική επίδραση των φυτικών ινών. Τα μήλα είναι πλούσια σε ισχυρέςαντιοξειδωτικές ουσίες, όπως βιταμίνη C, κερσετίνη, κατεχίνη, χλωρογενικό οξύ κ.ά. Τα αντιοξειδωτικά, αντιδρούν χημικά με τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και τις καθιστούν αδρανείς και αβλαβείς για τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να παρέχουν προστατευτικές ιδιότητες ως προς τη καρδιαγγειακή λειτουργία.
Τα φλαβονοειδή, που περιέχονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στα μήλα, είναι επίσης ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ικανότητες. Άλλες φλαβονοειδείς ουσίες επιφέρουν αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις, εμποδίζουν την συσσώρευση αιμοπεταλίων ή συνεισφέρουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Όλες αυτές οι ιδιότητες, καθιστούν τα φλαβονοειδή ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέσο για την πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών προβλημάτων. Μάλιστα, αρκετές είναι οι μελέτες που έχουν δείξει ότι η κατανάλωση μήλων σχετίζεται με μειωμένες πιθανότητες θανάτου από καρδιακό επεισόδιο.
Ορισμένοι επιστήμονες έχουν επισημάνει ότι η κατανάλωση μήλων συνδέεται με προστασία από τον καρκίνο του πνεύμονα. Γενικά, η κατανάλωση μήλων έχει συνδεθεί με καλύτερη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος στους ενήλικες, πιθανότατα λόγω των αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων τους. Ερευνητές του Εθνικού Καρδιολογικού και Πνευμονολογικού Ινστιτούτου του Λονδίνου παρατήρησαν, πως τα παιδιά που έπιναν καθημερινά χυμό μήλου, είχαν λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα άσθματος, και συγκεκριμένα συριγμού. Πιστεύεται πως τα φλαβονοειδή και τα φαινολικά οξέα που περιέχονται στον χυμό μήλου, συντελούν στη μείωση της φλεγμονής στους αεραγωγούς, στοιχείο βασικό για τον συριγμό και την εκδήλωση άσθματος.
Ο συνδυασμός της δράσης της πηκτίνης και των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχουν τα μήλα, έχει θεωρηθεί ως μια από τις καλύτερες ασπίδες προστασίας από τον διαβήτη. Η παρουσία της πηκτίνης, επιδρά θετικά στο μεταβολισμό της γλυκόζης και βοηθά στη διατήρηση των επιθυμητών επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Λόγω του χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη του μήλου, η κατανάλωσή του δεν προκαλεί απότομη άνοδο στα επίπεδα της γλυκόζης, γεγονός πολύ σημαντικό για την διατήρηση της επιθυμητής ευγλυκαιμίας, ιδιαίτερα σε άτομα με αυξημένες τιμές σακχάρου.
Τέλος, τα μήλα αποτελούν ένα εξαιρετικό φυσικό καθαριστικό για την υγιεινή και τηλεύκανση των δοντιών. Παράλληλα, ενισχύουν τα ούλα, αφού καθώς μασάμε ένα μήλο, επιτυγχάνουμε συγχρόνως και ένα ελαφρύ μασάζ των ούλων που είναι συμβάλλει στην πρόληψη της ουλίτιδας.
Το παρόν άρθρο είναι ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά την γνώμη του διατροφολόγου, του διαιτολόγου ή του ιατρού.
