Η Τάφρος των Μαριανών είναι το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του πλανήτη και το χαμηλότερο σημείο της επιφάνειας του φλοιού της Γης 10.971 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό στα ανατολικά των Μαριάνων νήσων (Mariana Islands).
Η τάφρος έχει περίπου 2.550 χιλιόμετρα μήκος και μέσο πλάτος μόλις 69 χιλιόμετρα φτάνοντας το μέγιστο βάθος στο σημείο Challenger Deep. Εάν το Έβερεστ, το ψηλότερο βουνό της Γης με ύψος 8.848 μέτρα, βρισκόταν στο βαθύτερο σημείο της τάφρου τότε θα ήταν καλυμμένο με 2.123 μέτρα από νερό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βαθύτερο σημείο της τάφρου δεν είναι το κοντινότερο σημείο στο κέντρο της Γης, καθώς η Γη δεν είναι τέλεια σφαίρα με αποτέλεσμα πολλά σημεία του πυθμένα του αρκτικού ωκεανού να βρίσκονται πιο κοντά στο κέντρο της Γης.
Στο κάτω μέρος της τάφρου, όπου οι πλάκες συναντιούνται, η στήλη του νερού από πάνω ασκεί μια πίεση 1086 bar, πάνω από χίλιες φορές την κανονική ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια της θάλασσας.
Η Τάφρος των Μαριανών έχει προταθεί σαν σημείο διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων όπου λόγω ειδικών γεωλογικών συνθηκών (βυθιζόμενες πλάκες) τα πυρηνικά απόβλητα θα εισχωρούσαν στον μανδύα της Γης. Παρ’ ότι το εγχείρημα αυτό είναι τεχνολογικά εφικτό, διεθνείς συνθήκες διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων απαγορεύουν την εφαρμογή του.
Έχετε αναρωτηθεί πως η Τάφρος των Μαριάνων έγινε το βαθύτερο σημείο της Γης και αν θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλους σεισμούς; Ο Τζέιμς Κάμερον έγινε πρωτοσέλιδο όταν έφτασε (11 χιλιόμετρα) στο βαθύτερο τμήμα της Τάφρου των Μαριάνων με το υποβρύχιο DeepSea CHALLENGER. Ευρύτερα γνωστός ως σκηνοθέτης του Χόλυγουντ και σήμερα εξερευνητής της National Geographic Society, ο Κάμερον είναι ένα από τα μόλις τρία άτομα που βούτηξαν στο βαθύτερο σημείο της Γης, και ο μόνος που ήταν σε θέση να μείνει αρκετό καιρό εκεί κάτω έχοντας την δυνατότητα να κοιτάξει τι ακριβώς υπήρχε γύρω του.
Αν και ο Cameron και η ομάδα του ελπίζουν να ανακαλύψουν περισσότερα για τη βιολογία από τα βάθη των Μαριάνων, οι γεωλόγοι γνωρίζουν ήδη πολλά για το πώς η Τάφρος των Μαριάνων, σχηματίστηκε και γιατί είναι βαθύτερο σημείο της Γης. Η Τάφρος των Μαριάνων, δεν είναι πραγματικά μόνο το βαθύ, στενό αυλάκι που η λέξη «τάφρος» υπονοεί. Αντίθετα πρόκειται για μια άβυσσο που σηματοδοτεί τη θέση της σε μια ζώνη καταβύθισης τεκτονικών πλακών.
Οι ζώνες καταβύθισης εμφανίζονται όταν σε ένα μέρος του βυθού-στην προκειμένη περίπτωση η πλάκα του Ειρηνικού-«βουτά» κάτω από μια άλλη, την πλάκα των Φιλιππίνων. Αν και τεκτονικές δυνάμεις παραμορφώνουν τελικά την πλάκα του Ειρηνικού, έτσι ώστε να κάνει μια σχεδόν κάθετη βουτιά στο εσωτερικό της Γης, στο βυθό της θάλασσας η πλάκα χαρακτηρίζεται από μια σχετικά ήπια γωνία.
Η τεκτονική πλάκα είναι ένα τεράστιο κομμάτι από πέτρωμα, 97 χιλιόμετρων ή πιο χοντρό, δήλωσε ο Robert Stern, ένας γεωφυσικός στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Ντάλας. “Για να βυθίζεται αυτό στη γη, πρέπει να λυγίσει προς τα κάτω, και γίνεται πολύ ήπια στο τμήμα όπου διπλώνει”.
Ένας λόγος που η Τάφρος των Μαριάνων, είναι τόσο βαθιά, πρόσθεσε, είναι επειδή ο δυτικός Ειρηνικός είναι σε μερικά σημεία από τους αρχαιότερους πυθμένες στον κόσμο-περίπου 180 εκατομμυρίων ετών.
Ο πυθμένας διαμορφώνεται όταν ανέρχεται λάβα στα μέσα του ωκεανού. Όταν είναι φρέσκια, είναι ζεστή και ζωηρή, και κάθεται ψηλά πάνω από τον υποκείμενο μανδύα. Αλλά, με τον καιρό η λάβα εξαπλώνεται μακριά από την πηγή της, ψύχεται και σιγά-σιγά γίνεται όλο και πιο πυκνή, όπως συμβαίνει με την Τάφρο των Μαριάνων.
Δύο άλλοι παράγοντες παρεμβαίνουν για να κάνουν την τάφρο απίστευτα βαθύ. Η τάφρος βρίσκεται μακριά από κάθε σημαντική ήπειρο, που σημαίνει ότι είναι απομακρυσμένη από τις εκβολές των λασπωδών ποταμών. “Πολλές άλλες βαθιές ωκεάνιες τάφροι είναι πιο γεμάτες με ιζήματα,” δήλωσε ο Κρις Goldfinger , διευθυντής της ενεργού τεκτονικής και Χαρτογραφήσεων στο Oregon State University, σε ένα email. “Αυτός δεν είναι.” Επιπλέον, τα γύρω ρήγματα που κόβουν την πλάκα του Ειρηνικού, σε μια στενή γλώσσα στο χώρο της τάφρου, επιτρέπουν στην πλάκα να λυγίσει πιο απότομα από ό τι προς τα κάτω σε άλλες ζώνες καταβύθισης.
Λόγω αυτού του προσανατολισμού, οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν ότι η ζώνη καταβύθισης στην Τάφρο των Μαριάνων δεν θα αποτελεί πηγή μεγάλων σεισμών, δήλωσε ο γεωφυσικός Emile Okal του Πανεπιστημίου Northwestern. Κι αυτό γιατί ο πυκνός βράχος που δομεί την τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού στην περιοχή της τάφρου δεν πρέπει να πιέζει έντονα ανοδικά την υπερκείμενη πλάκα Φιλιππίνων, δημιουργώντας την τριβή που θα προκαλέσει σεισμούς.
Όμως, το 2004 σεισμός της Sumatra και το 2011και ο σεισμός στην Ιαπωνία “σκότωσε” αυτή τη θεωρία, αφού είδαμε ότι συμβαίνουν σε άλλα, παρόμοια μέρη τεράστια σεισμικά γεγονότα που δεν ήταν αναμενόμενα, δήλωσε ο Okal. Έτσι, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι η περιοχή Τάφρος των Μαριάνων, δεν θα μπορούσε να παράγει ένα σεισμό του ίσως μεγέθους 8,5R είπε. “Υπάρχουν δύο γνωστά γεγονότα [στην περιοχή] που έδωσαν τοπικά τσουνάμι το 1826 και 1872.” Παρά την βουτιά ρεκόρ του Cameron, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τι συμβαίνει πραγματικά στη ζώνη καταβύθισης, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της δράσης της παρουσιάζεται μέχρι 700 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
“Ο Cameron έφτασε μόλις στα 11 χιλιόμετρα από τα 700. Η τάφρος είναι η διεπαφή μεταξύ των ορίων της ανθρώπινης εμπειρίας και της πραγματικότητας που οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν.” Είπε ο Stern από το Πανεπιστήμιο του Τέξας.
Ακόμα κι έτσι, με τις επόμενες καταδύσεις, υπάρχει η προοπτική ανάκτησης δειγμάτων από πετρώματα και για να ψάξουμε αν υπάρχει ζωή βαθύτερη από ό τι έχει βρεθεί ποτέ πριν.
